Maria Plater - Zyberk - hrabina z Wojcieszkowa...

Maria Pia Elżbieta Apolonia Plater-Zyberk urodziła się 5 listopada 1872 roku. Była trzecim z pięciorga dzieci hr. Tadeusza Plater-Zyberka i Zofii Aleksandrowicz. Rodzeństwo Marii to:

- Ludwika – urodzona 1871 r. – zmarła z wieku 19 lat,

- Kazimierz – urodzony w 1874 r. – zmarł w wieku 11 lat,

- Stanisław – urodzony w 1875 r. – zmarł w wieku 36 lat,

- Janina Izabella – urodzona w 1876 – zmarła 6 lutego 1876 r. przeżywszy zaledwie 36 godzin. Janina, jako jedyna z rodu Plater-Zyberków, została pochowana na cmentarzu w Wojcieszkowie.

Rodzice hrabiny Marii początkowo mieszkali w Passach pod Warszawą, tam też urodziła się Maria. Po sprzedaniu majątku w Passach w 1876 r. – zakupili od Suchodolskich majątek w Wojcieszkowie. Ojciec hrabiny był wybitnym hodowcą i rolnikiem. Rozpoczął w Wojcieszkowie hodowlę koni, które to do 1939 roku zasilały stajnie wojskowe.  Hodował również owce, za które był nagradzany na targach w Paryżu . „Gospodarstwo Platerów promieniowało na najbliższą okolicę kulturą rolną, hodowlaną i przemysłowo-rolną. Prowadzili gorzelnię (…) , młyn, cegielnię, tartak”[1] . Hrabiowie posiadali kort tenisowy, strzelnicę, w latach późniejszych ich zięć Wiktor urządził w Wojcieszkowie wyścigi konne.
            Tadeusz Plater – Zyberk zmarł 6 czerwca 1918 r. w Wojcieszkowie. Został pochowany w grobowcu rodzinnym Plater – Zyberków na cmentarzu powązkowskim w Warszawie. Matka Marii Zofia – zmarła 26 kwietnia 1929 r., ciało jej spoczęło również na Powązkach  w tym samym grobowcu.

sześcioletnia hrabina Maria (pierwsza od lewej) z rodzeństwem 

 - 1878 r.

źr. polona.pl

hrabina Maria (pierwsza od lewej) ze swoim rodzeństwem 

- fotografia datowana na 1881-1882 r.

            źr. polona.pl

  

            Dziedziczką majątku w Wojcieszkowie została Maria, a jej bratu Stanisławowi przypadł majątek w Konstantynowie.

młodziutka hrabina jako "Diana" na balu karnawałowym 

- 1892 r.

źr. polona .pl

hrabia Tadeusz Plater - Zyberk - ojciec Marii

(fotografia datowana na pierwszą dekadę dwudziestego wieku)

źr.polona.pl

napis na odwrocie fotografii...

Pałac Pass pod Warszawą - tu urodziła się Maria...

(fot. ze strony www.palacpass.pl)

            W 1897 r. Maria wyszła za mąż za Józefa Michałowskiego (1870-1956). Ślub odbył się 28 sierpnia w Warszawie. Małżeństwo przetrwało niespełna 4 lata, bo już w maju 1901 roku zakończyło się rozwodem w Rzymie.

            W ty samym roku hrabina ponownie wyszła za mąż. Poślubiła swojego wuja – hrabiego Wiktora Plater – Zyberka. Ślub odbył się 2 sierpnia w Częstochowie. Wiktor był starszy od Marii o 19 lat, mimo to małżeństwo ich było postrzegane jako bardzo szczęśliwe. W posiadaniu Wiktora znajdował się majątek Łużki, znajdujący się na terenie obecnej Białorusi. Kupił też majątek sąsiadujący ze swoim – Horodziec. To właśnie w Horodźcu Maria i Wiktor mieszkali aż do wybuchu pierwszej wojny światowej. Majątek ten znajdował się w pięknej okolicy a pałac, w którym zamieszkali był niezwykle duży i wygodny. Maria wiedząc, że podobnie jak jej siostra Ludwika, może zachorować na gruźlicę – często wyjeżdżała za granicę w celu wzmocnienia odporności. Odwiedzała wtedy Szwajcarię, Włochy i Austrię.

            W 1903 r. w Horodźcu Maria rodzi swoje pierwsze dziecko – syna Michała. W 1904 r. również w tym majątku przychodzi na świat drugi syn – Wiktor. W 1906 r. w Tyrolu rodzi się córka Maryla, a w 1911 roku syn Kazimierz.

            W momencie wybuchu pierwszej wojny światowej Maria przebywała z dziećmi w Szwajcarii. Wiktor pojechał do Horodźca, ale nie mógł się już z niego wydostać. „Maria widziała się ze swoim mężem ostatni raz w czerwcu 1914 roku. Stryj Michał Plater –Zyberk opowiadał o smutnym szukaniu śladów obecności ojca po zakończeniu pierwszej wojny światowej”[2] ……….Mąż Marii zmarł 7 listopada 1918 r.  tuż przed zakończeniem wojny na grypę „hiszpankę”. Spoczął na cmentarzu w Wilnie na Rossie. Jego grobowiec zachował się do dzisiaj. „Powrót do Horodźca był niemożliwy – pałac był w ruinie, w jego (syna Marii -  Michała) dziecięcym pokoju rosło spore drzewko. Zamieszkali wiec w Wojcieszkowie. Maria nie wyszła ponownie za mąż, sama prowadziła majątek za pomocą administratorów, hodowała konie, co było jej pasją i dużo malowała. Przed samą drugą wojną światową chłopcy byli już żonaci, mieli swoje majątki”[3]………. Najmłodszy syn Kazimierz Plater – Zyberk mieszkał z hrabiną w Wojcieszkowie,  ale nie lubił rolnictwa i hodowli, więc w końcu przeprowadził się do Warszawy. 

ślub Kazimierza Plater - Zyberka (syna Marii) z Ewą Grocholską

15.07.1938 r. - Rogowo, powiat gostyński

(hrabina Maria siedzi obok  panny młodej - oznaczona żółtym punktem, a "u stóp" pana młodego - córka hrabiny Marylka)

Para młoda w otoczeniu druhen i drużbów po ceremonii zaślubin. 

Od lewej stoją: książę Konstanty Czetwertyński, hrabianka Helena Russanowska,

 podchorąży kawalerii hrabia Stanisław Grocholski, hrabianka Maria Elżbieta Plater-Zyberk,

 por. artylerii konnej hrabia Andrzej Grocholski, hrabianka Jolanta Plater-Zyberk, hrabia Ludwik Plater-Zyberk i hrabianka Cecylia Maria Grocholska.

Para młoda w otoczeniu druhen podczas ceremonii zaślubin

Hrabia Jan Plater-Zyberk -syn hrabiny Marii (z prawej) 

z małżonką Różą, w towarzystwie dziennikarza czasopisma "As" w ogrodzie majątku Horodziec.

~~ 1935-1937 r.

„Od września 1939 roku Maria mieszkała początkowo w Wojcieszkowie z córką Marylką, ale wprowadzony tam niemiecki zarządca i kilkakrotne napady na dom spowodowały, że nie zabierając niczego wyniosły się z pałacu i zamieszkały w Warszawie na Krakowskim Przedmieściu, w mieszkaniu, które od lat zajmowała rodzina, w pałacu Zamoyskich. Po wojnie Maria mieszkała w swoim własnym domu (ale oczywiście odebranym i niemożliwym obecnie do odzyskania) przy Alei Szucha 14, w mieszkaniu z dokwaterowanym pracownikiem UB, a potem milicjantem. Ponieważ dzieci Wiktora (drugiego syna Marii) zostały pozbawione opieki rodziców (Wiktor dostał się w 1939 roku do oflagu, a po wojnie został w Anglii, gdzie pracował jako pielęgniarz w domu starców), obie, Maria i jej córka Marylka opiekowały się chłopcami”[4]

           

Cecylia Grocholska siostra Ewy z Grocholskich Plater-Zyberk (druga żona  Kazimierza ) 
i Maria (Marylka) Plater-Zyberk  córka Marii Pii Plater-Zyberk

(fotografia otrzymana przeze mnie od Pani Anny Plater - Zyberk, proszę nie kopiować )

.................................................................................................................

hrabina Maria Plater - Zyberk
1942 r.

(fotografia otrzymana przeze mnie od Pani Anny Plater - Zyberk, proszę nie kopiować)

Hrabina została zapamiętana jako dobry człowiek 

i niedościgniona gospodyni wojcieszkowskiego majątku.

Hrabina posiadała w Wojcieszkowie hodowlę koni – w latach międzywojennych w Wojcieszkowie było około 30 klaczy typu półkrwi oraz stacjonujące tam ogiery z PSO Janów Podlaski. Między innymi w Wojcieszkowie urodził się słynny na Europę ogier Ramzes, który został zakupiony do stadniny właśnie Janowie Podlaskim.

Maria założyła ochronkę dla pracowników, w której zatrudniła nauczycielkę do nauki języka polskiego, matematyki i historii. Dzieci wiejskie i folwarczne wychowywane były tam w duchu religijnym i patriotycznym. Nauczano czytania, pisania, rachunków a dla dziewcząt przewidziane były dodatkowo lekcje rękodzieła. Kobiety zaś uczęszczały na zajęcia z prania i prasowania prowadzone przez specjalnie sprowadzoną dla nich instruktorkę. Hrabina otworzyła również piekarnię.

Hrabina przyczyniła się też do założenia parafialnego Stowarzyszenia Młodzieży Polskiej Żeńskiej. Stowarzyszenie to posiadało własny sztandar, bibliotekę, kramik z dewocjonaliami, prowadziło rekolekcje, urządzało kursy rolnicze. Członkinie grały w siatkówkę, organizowały jasełka, śpiewały w chórze. Uczestniczyły w różnych kursach, wyjeżdżały nawet na wyprawy wozami do Łukowa do kina. Na święta Bożego Narodzenia przeprowadzały zbiórkę dla najbiedniejszych.

Hrabina przeznaczała codziennie furmanki ze swojego majątku na szarwark, gdy budowano drogę Łuków – Kock.

Syn hrabiny Kazimierz był prezesem organizacji skupiającej właścicieli ziemskich na terenie całej Polski. Z majątku Platerów wyznaczeni byli również reprezentanci Ligi Ochrony Powietrznej Polski.

Rodzina Plater – Zyberków była głównym fundatorem budowy kościoła parafialnego w Wojcieszkowie.

Hrabina Maria Plater – Zyberk zmarła w Warszawie 4 października 1964 roku. Została pochowana na Powązkach w grobowcu rodziny Plater – Zyberków.

---

[1] Jadwiga Jóźwik „ Ślady ziemian w krajobrazie kulturowym gminy Wojcieszków”, wydawca Gmina Wojcieszków, Wojcieszków 2010 r.

[2].[3][4] List p. Anny Plater – Zyberk